تب طلا و حال ناخوش آذربایجان

تب طلا و حال ناخوش آذربایجان

دکتر بهاء الدین نخجوانی- عضو هیات مدیره خانه معدن استان آذربایجان شرقی
به نقل از روزنامه عجبشیر

طلا همواره در طول تاریخ به عنوان مهمترین فلز گرانبها بشمار رفته و مکررا به عنوان پول نقش داد و ستد و همچنین حکم ارایی نقدی را داشته است. علی رغم تمایل عموم مردم به این فلز به دلیل زیبایی و جلای خیره کننده آن، لیکن خواص بی نظیری همچون رسانایی فوق العاده جریان الکتریسیته ، اکسید نشدن، انعطاف پذیری و چکش خواری بسیار بالا، منجر به استفاده این فلز در صنایع گوناگون گردیده است. مطالعات انجام گرفته درباره تاریخچه طلا نشان می دهند که اولین بار این فلز گرانبها از بستر رودخانه ها در حدود ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح کشف شد که در نوع خود جالب توجه است. عموما کشف طلا در طول تاریخ منجر به شکل گیری تمدن های بشری گردیده و یکی از دلایل رونق تمدن های بزرگ مصر و ایران باستان، می تواند پیامد شناسایی و بکار گیری این فلز با ارزش باشد.
در قرون اخیر طلا به نحوی دیگر در ایجاد و پایه گذاری تمرکز جمعیتی و مدرنیته عمل نموده که از آن بعنوان تب طلا (Gold rush) نام می برند. اصطلاح تب طلا عبارت از پخش خبر کشف یک معدن طلای جدید بوده که منجر به یورش کارگران معدن در جهت بدست آوردن ثروت می گردد. در این تب احساسی چنین بیان می شود که هر فرد از هر طبقه اجتماعی، ممکن است در یک چشم بهم زدن ثروتمند گردد. یکی از بزرگترین دوره های معروف تب طلا مربوط به قرن نوزدهم میلادی و در کشورهایی همچون استرالیا، نیوزلند، برزیل، کانادا، آفریقای جنوبی و ایالات متحده آمریکا می باشد و ثروتی که از این طریق برای کارگران معدن حاصل می گردید، به دلیل هزینه های مهاجرت و موانع دست و پاگیر ثبت دفاتر و اوراق به سرعت تقسیم می گردید و اغلب کارگران تقریبا سودی نصیبشان نمی شد و صاحبان معدن، بازرگانان و متصدیان امور حمل و نقل، سود سرشاری عایدشان می گردید.
ظرف چند سال اخیر در استان آذربایجان شرقی، پس از اکتشاف طلا و آغاز عملیات بهره برداری، استخراج سنگ معدن و استحصال و فرآوری طلا از معادن آندریان و آستارگان، در ۹۰ کیلومتری شمال شرق تبریز (در حوزه استحفاظی شهرستان ورزقان)، برخی از اهالی بومی منطقه بصورت غیر مجاز از داخل معدن با انواع وسایل و تجهیزات دستی و ماشین آلات سبک، شروع به استخراج سنگ طلا دار و فروش آن نموده و باعث شیوع تب طلا در این استان و حتی استان های همجوار گردیده اند. این کار همچنین موجب سایت برداشت های غیر مجاز در موقعیت های مشابه در دیگر نقاط استان آذربایجان شرقی گردیده و علاوه بر تخریب گسترده محیط زیست و منابع طبیعی و ایجاد خطرات جانی در نتیجه برداشت های غیر مجاز، متاسفانه منجر به رشد قارچ گونه کارگاه های غیر مجاز استحصال طلا در سراسر استان در باغات و زمین های کشاورزی نزدیک معادن و حتی در داخل شهر ها و حریم قانونی آنها گردیده که با استفاده از روشهایی همچون ذوب، سیانوراسیون و اسید شویی در حال استحصال طلا می باشند. در این خصوص استفاده از روش های مبتدی و مواد شیمیایی بسیار خطرناک در استحصال طلا از یک سو، عدم نظارت ارگان ها و سازمان های ذیصلاح قانونی در خصوص نحوه کنترل محل دپوی باطله و مخازن شیرابه ها و … از سوی دیگر، علاوه بر ایجاد آلودگی جوی، آلودگی های شدید آب های سطحی و زیر زمینی، خاک و همچنین محصولات کشاورزی، در آینده ای نزدیک لطمات جبران ناپذیری به سلامت عمومی جامعه و محیط زیست وارد خواهد کرد و دیگر زمانی برای جبران مافات وجود نخواهد داشت. لذا ضروری است ضمن برخورد قاطع با برداشت کنندگان غیر مجاز سنگ طلا دار در سطح استان، زمینه برچیدن و عدم فعالیت کارگاه های غیر قانونی استحصال طلا فراهم گردد تا بیش از این شاهد به خطر افتادن سلامتی و نابودی محیط زیست نباشیم.